Kompas literacki - „Księga Reghiny” Ioany Nicolaie

„Kompas literacki” – nowy projekt promujący współczesną literaturę rumuńską w Polsce

Kompas literacki - ma być przewodnikiem po pracowniach współczesnych pisarzy rumuńskich, nieodkrytych jeszcze przez polską publiczność lub tych, których nowe książki nie trafiły jeszcze do Polski.Kompas odsłania najkrótszą drogę do centralnego punktu dobrej literatury, zachęcając polskich czytelników, tłumaczy i wydawców do wypraw po nowych krainach rumuńskiej wyobraźni literackiej.

Kompas pokazuje nam dzisiaj:

KSIĘGA REGHINY Ioany Nicolaie

Reghina to kobieca wersja Hioba z przestrzeni północnego Siedmiogrodu, w której cudowność wkracza we wspólny porządek, a najnowsza historia dławi ludzkie losy. Jest matką dwunastu dzieci, z którymi tworzy razem „ciało o wadze tysiąca kilogramów”, ukształtowane z niewielu radości i niebywałego cierpienia. W końcu Reghina jest matką uniwersalną. Celem książki Ioany Nicolaie jest ukazanie, poprzez Faulknerowskie wniknięcie do wnętrza umysłu, który miesza czasy i emocje, życia, przeznaczenia, śladu, który człowieczeństwo jej bohaterów pozostawia (lub nie) na świecie. Tej książki nie czyta się lekko, lecz ze ściśniętym sercem. Narracja jest gęsta, o wielowarstwowych epizodach, które budują „etnograficzną” wizję wielkich wydarzeń z życia bohaterów (ostatecznie jesteśmy w przestrzeni Rebreanu): wieczornica, swaty, wesele, pierwsza noc miłości, zdumienie, ból, wstyd, strach, pierwsze pobicie przez męża, pierwsze dziecko, kolejne dzieci aż do dwunastu. Życie kobiety, takie jakim było. Na przestrzeni powieści czytelnik spotka wzruszony różne sposoby rozumienia rzeczywistości: miasto Văralia, w którym rozgrywają się wydarzenia z książki, ma coś z familiarności wioski Prislop, z magii krainy Macondo i dramatu życia ludzi z hrabstwa Yoknapatawpha, pozostając jednak przestrzenią unikalną, niespotykaną, opisaną przez autorkę z bezkresną miłością.

Księga Reghiny zdobyła w 2020 roku najważniejsze nagrody literackie w Rumunii:

- Nagroda Radia România Cultural w kategorii proza;
- Jaska Nagroda Krajowa za Prozę;
- Nagroda Agenţia de Carte;
- Nagroda Czasopisma Observator Cultural „Observator Lyceum”.

Współrzędne lokalizacji książki:

Wydawnictwo Humanitas, Bukareszt 2019, 224 s.

Kim jest Ioana Nicolaie?

Ioana Nicolaie urodziła się w Sângeorz-Băi, okręg Bistriţa-Năsăud. Opublikowała kilka tomików wierszy (Poză retuşată/ Retuszowane zdjęcie, Nordul/ Północ, Credinţa/ Wiara, Cenotaf, Autoimun - uznany przez Związek Pisarzy Rumuńskich „Książką Roku” w 2013), antologię Lomografii i cztery powieści (Cerul din burtă/Niebo w brzuchu, O pasăre pe sîrmă/Ptak na drucie, Pelinul negru/Czarny piołun – finalistka w ośmiu konkursach najważniejszych nagród literackich, laureatka nagrody magazynu Ateneu w 2017, tytuł „Książki Roku” w 2018 przyznawana przez „Czytelnik wie lepiej” oraz Cartea Reghinei/Księga Reghiny. Jest także autorką literatury dziecięcej (Aventurile lui Arik/ Przygody Arika, Arik și mercenarii / Arik iwojownicy, Ferbonia, Vertijia, Călătoria lui Medilo/ Podróż Medila, Spionul KME/ Szpieg KME i, pod pseudonimem Robert Ersten, Cum am supraviețuit clasei a VIII-a/ Jak przetrwałem VIII klasę oraz Cum să spui te iubesc/ Jak powiedzieć „Kocham Cię”). Była nominowana do wielu krajowych i międzynarodowych nagród, z których najważniejsza to Eastern European Literature Award. Tom Nordul/ Północ ukazał się w języku niemieckim w 2008 roku, Cerul din burtă/Niebo w brzuchu został wydany w językach szwedzkim (2013), bułgarskim (2014) i niemieckim (2018), a powieść O pasăre pe sârmă/Ptak na drucie została przetłumaczona na język serbski. Tomik Autoimun ukazał się w języku bułgarskim w 2016 roku. Autorka była publikowana w dwudziestu sześciu rumuńskich tomach zbiorowych (Ferestre 98, 40238 Tescani, Cartea cu bunici, Intelectuali la cratiță, Cartea simțurilor, Bucureștiul meu, Scriitori la poliție itd.) oraz w wielu czasopismach i antologiach zagranicznych (Poésie 2003: Roumanie, territoire d'Orphée, New European Poets, An Anthology of Contemporary Romanian Poetry i.in).
Pisarka jest zapraszana na odczyty i konferencje na licznych krajowych i międzynarodowych festiwalach literackich. Fragmenty jej twórczości ukazały się we Francji, Anglii, Niemczech, Austrii, Meksyku, Kanadzie, Szwecji, Polsce, USA i Bułgarii. Jest członkinią Rumuńskiego Związku Pisarzy i PEN Romania.

Prowadzeni przez kompas, Veni,legi,dixi (ach, łacina: przybyłem, przeczytałem, powiedziałem):

„Cokolwiek byśmy nie robili, tej powieści zrodzonej z ciała i krwi nie czyta się, lecz recytuje. Strony o niebywałym pięknie niosą przesłanie, że wspaniałość cierpienia tkwi w przebaczeniu i porządku.” [Tania Radu]

„Ioana Nicolaie napisała książkę, którą trudno wpisać w jakieś określone ramy. Przeszywana od początku do końca poetyckimi przebłyskami, niewypowiedzianym bólem, powieść Księga Reghiny ujarzmia swojego czytelnika od pierwszych stron i prowadzi go hipnotycznie, ze ściśniętym sercem, przez letni czas trzech lat, przez losy ludzi powiązane ze sobą na przestrzeni jednego stulecia naznaczonego trwałością cierpienia.” [Alexandru Tabac]

„Poprzez tę postać i poprzez tę powieść Ioana Nicolaie po raz kolejny udowadnia, że ma ogromny talent, który daje jej prawo wybrzmieć obok innych wielkich kobiecych głosów literatury światowej.” [Elena-Brîndșa Steiciuc]

„Księga Reghiny nie jest łatwą lekturą, ale uzależnia. Nie możesz odłożyć książki, pomimo cierpienia, które odkłada się warstwami dzień po dniu, dziecko po dziecku. Dzieje się tak również dlatego, że Ioana Nicolaie lubi opowiadać, kocha opowieść jako formę wyrazu i ekspresji.” [Nona Ropotan]

Chcecie się przekonać sami? Kompas ujawnia fragment książki:

KSIĘGA REGHINY

„Bo spotkało mnie, czegom się lękał,
bałem się, a jednak to przyszło.

                                             Skarga Hioba

I

Życie było wtedy, jedyne życie było wtedy. Trzy lata bez jesteś głupia jak krowa, milcz. Trzy lata bez ciążowego brzucha. To dopiero początek, wierzby wokół ogrodu wyrosły aż do nieba. Damian ścina witki, zaplata je, robi płot. Robi go każdego kwietnia, sok przedostał się pod drewno i świat jest nagle miększy. Jest zręczny, biega, przeklęta gałązko, w końcu i tak będziesz stała tak jak cię postawię. Ale nigdy nie wyklina od złych ani od świętych.
Odtąd byłam mu obiecana. Syn pastora to zaszczyt mówi tata.
– Twój zaszczyt Reghino, i nie wybaczę, jeśli tego nie pojmiesz. Zaruśko szesnaście wiosen kończysz, przyszła twoja pora, poszukaj sobie dziewcząt na druhny, bo wkrótce strój panny młodej wdziejesz.
Ale z druhnami jest jak z sadzą, bo jeśli już nie ma z nami księży, inaczej wyglądają nasze wesela. Kładę palec na dziewczętach, które nie mogą mi towarzyszyć w drodze do kościoła i ścieram jedną po drugiej jak z poczerniałego od płomienia garnka. Dłoń pozostaje brudna. Biorę ze sobą tylko dwie dziewczyny na zaplatanie wianków. Robimy te najpiękniejsze, bo nastał już maj i wesele jest akurat jutro w ostatnią niedzielę miesiąca.”... [czytaj dalej tutaj]

Czekamy na wrażenia po lekturze pod adresem warszawa@icr.ro!