3 marca 2021 roku mija sto lat od zawarcia przymierza między Królestwem Rumunii a Rzeczpospolitą Polską, jednego z zasadniczych fundamentów bezpieczeństwa obu państw przez cały okres międzywojenny.
Sygnatariuszami ważnego dokumentu, przedstawionego poniżej poprzez tekst i zdjęcia, zostali ministrowie spraw zagranicznych Rumunii, Take Ionescu, i Polski, Eustachy Sapieha.
Należy wspomnieć, że w korespondencji dyplomatycznej i wojskowej między obu państwami posługiwano się językiem francuskim – to również język dokumentu Przymierza z 1921 roku.
Zapraszamy do zapoznania się z istotną kartą wspólnej historii obu zaprzyjaźnionych krajów, jako zapowiedź wydarzeń, które Rumuński Instytut Kultury w Warszawie oraz inne instytucje rumuńskie i polskie zorganizują w tym roku z okazji 100-lecia przymierza.
„Konwencja o przymierzu odpornym między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Rumunii
Bukareszt 3 marca 1921 r.
W silnym postanowieniu utrzymania pokoju uzyskanego za cenę tylu ofiar,
Naczelnik Państwa Rzeczypospolitej Polskiej i Jego Królewska Mość Król Rumunii doszli
do porozumienia co do zawarcia konwencji o przymierzu odpornym. W tym celu
zamianowali swoimi pełnomocnikami: Naczelnik Państwa Rzeczypospolitej Polskiej
księcia Eustachego Sapiehę, swego ministra spraw zagranicznych.
Jego Królewska Mość Król Rumunii pana Take Ionescu, swego ministra spraw zagranicznych,
którzy wręczywszy sobie nawzajem swoje pełnomocnictwa, uznane za dobre i
sporządzone we właściwej formie, zgodzili się co do następujących artykułów:
Artykuł I
Polska i Rumunia zobowiązują się wspomagać się wzajemnie na wypadek, gdyby
jedna z nich została zaatakowana, bez dania powodu ze swej strony, na swych
obecnych granicach wschodnich.
W następstwie tego na wypadek, gdyby jedno z obydwu państw zostało bez
dania powodu ze swej strony napadnięte, drugie będzie się uważało za będące w
stanie wojny i udzieli mu zbrojnej pomocy.
Artykuł II
Celem uzgodnienia swych wysiłków pokojowych obydwa rządy zobowiązują się do
porozumiewania się w kwestiach polityki zewnętrznej dotyczących ich stosunków z
ich wschodnimi sąsiadami.
Artykuł III
Konwencja wojskowa określi sposób, w jaki oba kraje udzielą sobie w danym wypadku
pomocy.
Konwencja ta poddaną będzie tym samym warunkom, jak i obecna konwencja, co
do czasu trwania i ewentualnego wypowiedzenia.
Artykuł IV
Jeżeli, pomimo swych wysiłków pokojowych, obydwa państwa znajdą się w
stanie wojny obronnej, stosownie do artykułu I, zobowiązują się nie rokować ani
nie zawierać ani zawieszenia broni, ani pokoju jedno bez drugiego.
Artykuł V
Czas trwania niniejszej konwencji oznacza się na lat pięć, począwszy od jej
podpisania, lecz każdy z obydwu rządów może ją wypowiedzieć po dwóch latach, uprzedzając
drugi rząd w sześć miesięcy naprzód.
Artykuł VI
Żadna z wysokich stron układających się nie będzie mogła zawrzeć przymierza
z trzecim mocarstwem bez uprzedniego porozumienia się z drugą.
Wyłączone są od tego warunku przymierza zmierzające do utrzymania
traktatów, wspólnie już przez Rumunię i Polskę podpisanych.
Takie przymierza będą musiały jednak być podawane do wiadomości.
Rząd polski oświadcza, że zna układy Rumunii z innymi państwami celem utrzymania
traktatów w Trianon i Neuilly, układów, które będą mogły być przekształcone na
traktaty przymierza.
Rząd rumuński oświadcza, że zna układy Polski z Republiką Francuską.
Artykuł VII
Niniejsza konwencja podaną zostanie do wiadomości Ligi Narodów stosownie do
traktatu wersalskiego.
Artykuł VIII
Konwencja niniejsza będzie ratyfikowana i dokumenty ratyfikacyjne będą
wymienione w Bukareszcie możliwie rychło.
Na dowód czego pełnomocnicy podpisali niniejszą konwencję i opatrzyli ją swymi
pieczęciami.
Dane w Bukareszcie, w dwóch egzemplarzach, dnia 3 marca 1921 r.
Take Ionescu
E. Sapieha”
(źródło: Dokumenty z dziejów polskiej polityki zagranicznej 1918–1939,
t. 1, 1918–1932, red. T. Jędruszczak i M. Nowak-Kiełbikowa, Warszawa 1989)
Ilustracje:
Konwencja o przymierzu odpornym między Królestwem Rumunii a Rzeczpospolitą
Polską (3 marca 1921 r.)
Take Ionescu (1858 –1922), adwokat, publicysta, polityk rumuński; pełnił
funkcję ministra spraw zagranicznych (13 lipca 1920 – 16 grudnia 1921) i
premiera Rumunii (17 grudnia 1921 – 19 stycznia 1922)
Eustachy Sapieha - minister spraw zagranicznych Polski (1920-1921)
Penomocnictwo udzielane Take Ionescu przez Ferdynanda I, króla Rumunii, w
celu prowadzenia negocjacji i podpisania Konwencji
Zdjęcia zaprezentowane dzięki uprzejmości Dyrekcji Archiwów rumuńskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych
