Książka tygodnia: „Fałszywy Dymitr” Dumitru Crudu

Drodzy Czytelnicy!

Od kwietnia do października zapraszamy na cotygodniowy pokaz najnowszej kolekcji literatury rumuńskiej po polsku. Pod hasłem “Książka tygodnia” na wybiegu pojawiać się będą raz w tygodniu kolejne gwiazdy, świeże i pełne werwy, w kreacjach z wyrafinowanymi dodatkami skrojonych na miarę tego pokazu.
W tym roku w sezonie wiosna-jesień nosi się książki rumuńskie w rozmiarze mini, midi i maxi: wesołe i poważne, rozmarzone, kolorowe, monochromatyczne – kombinacje są nieskończone, a wolność absolutna!

Pokaz czas zacząć!

FAŁSZYWY DYMITR (antologia)
Autor: Dumitru Crudu
Przekład: Jakub Kornhauser, Joanna Kornaś-Warwas
Instytut Kultury Miejskiej, Gdańsk 2018

Projekt poetycki Dumitru Crudu to nowoczesna sielanka, a raczej marzenie o sielance, z nią – muzą, kochanką, czasem etotyczną zabawką – w roli głównej. W tej poezji z pozoru nic się nie dzieje, jej bohater przypatruje się karaluchom i motylom, pasie świnie i … pisze o tym wiersze – ale w tym niedzianiu się głęboko wybrzmiewa samotność i potrzeba bliskości z drugim człowiekiem. Dymitr – alter ego autora lub jego krzywe odbicie – naszkicowany jest prymitywistyczną kreską, do szczęścia potrzeba mu niewiele. Po lekturze kilkudziesięciu wierszy o Dymitrze, który snuje się po pustych pokojach swojego życia, mamy go szczerze dość, a nasza irytacja idzie w parze z podziwem i zazdrością, bo jakiej odwagi potrzeba, by nic nie robić i jeszcze się tym chwalić. Warto zaprzyjaźnić się z Dymitrem – antybohaterem w czasach, gdy nadrzędną wartością jest pragmatyzm.
Tom Fałszywy Dymitr jest pierwszym przekładem poezji Dumitru Crudu na język polski, autorską antologią jego poezji, zawierającą wiersze z pięciu tomów, utwory juwenilne, rozproszone i wcześniej niepublikowane. Tom został nominowany do Nagrody Literackiej Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” w 2018 roku.

Czy udało nam się wzbudzić waszą ciekawość?
Zapraszamy do lektury fragmentu książki:

być samotnym jak
nóż co wchodzi w chleb
a potem w salami
jak tamte cienkie plasterki
salami okrągłe
które toczą się po stole

być samotnym jak butelka
po kefirze pusta
jak korek od
szampana
co strzela w powietrze

być samotnym bardzo samotnym
i pisać ten wierz

[czytaj dalej tutaj]

Dumitru Crudu (ur. 1968)
Piszący po rumuńsku mołdawski poeta, prozaik, dramatopisarz, krytyk literacki, autor książek dla dzieci. Urodził się niedaleko Ungheni, studiował w Kiszyniowie, Tbilisi, skąd uszedł przed wojną domową na początku lat 90., a następnie w Braszowie i Sybinie. Mieszka w Kiszyniowie. Zadebiutował tomem wierszy Falsul Dimitriew 1994 roku. Od tamtej pory wydał prawie trzydzieści książek: tomów wierszy, powieści i dramatów, za które otrzymał wiele nagród literackich w Mołdawii, Rumunii i w innych krajach. Tłumaczony na kilkanaście języków. W 1998 roku współtworzył poetycki nurt fracturism, nawołujący do opisywania codziennego życia, nonkonformizmu i nieufności wobec mód i konwencji literackich.

Jakub Kornhauser (tłumacz książki)
Poeta, eseista, tłumacz, literaturoznawca, redaktor, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opublikował cztery tomy poetyckie, m.in. Drożdżownię (2015), za którą otrzymał Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej, i Dziewięć dni w ścianie (2019), a także zbiory esejów Wolność krzepi (2018) i Preteksty, posłowia. Małe kanony literatury światowej (2019). Tłumaczył książki Gherasima Luki, Gellu Nauma oraz Miroljuba Todorovicia (wraz z Kingą Siewior). Wiosną 2020 r. w wydawnictwie Książkowe Klimaty ukazał się tom prozy pt. Premie górskie najwyższej kategorii. Obecnie Jakub Kornhauser pełni funkcję redaktora serii wydawniczych „awangarda/rewizje” (Wydawnictwo UJ), „Rumunia Dzisiaj” (Universitas) i „wunderkamera” (Instytut Mikołowski), współpracuje również z portalem Małopolska To Go, na którego łamach opisuje wyznaczone przez siebie trasy rowerowe.

Joanna Kornaś-Warwas (tłumaczka książki)
Tłumaczka najbardziej cenionych pisarzy rumuńskich m.in. takich jak Max Blecher, Mircea Cărtărescu, Dan Lungu, Matei Vișniec, Varujan Vosganian. W 2016 r. otrzymała Nagrodę dla tłumacza „Europejskiego Poety Wolności 2016” za przekład tomiku Moja ojczyzna A4 Any Blandiany oraz Literacką Nagrodę Europy Środkowej „Angelus” za przekład „Księgi szeptów” V. Vosganiana. W 2017 roku została laureatką Nagrody dla Tłumacza przyznawanej przez rumuńskie czasopismo kulturalno-literackie „Observator cultural”. W 2018 roku była nominowana wraz z Jakubem Kornhauserem do Nagrody dla tłumacza „Europejskiego Poety Wolności” za przekład tomu Fałszywy Dymitr Dumitru Crudu.

Co piszą pasjonaci lektur o antologii Fałszywy Dymitr:

„Być samotnym bardzo samotnym / i pisać ten wiersz – to właśnie owa samotność powołuje do życia Fałszywego Dymitra, dziwną postać, której oczami patrzy na świat Dumitru Crudu.
Dymitr pije, pasie świnie, patrzy na karaluchy i szczury – i wszystko to zapisuje. Nie robi nic nadzwyczajnego, otaczają go banalne rzeczy i zjawiska. Samotność nakazuje jednak je zapisywać, mnożyć rutynowe gesty i zestawiać w powtarzalność wyższego rzędu. A wszystko zgodnie z zasadą postulowaną w zawartym w zbiorze manifeście frakturyzmu, by odrzucić konwencjonalność języka potocznego. Paradoksalnie efekt ten można osiągnąć właśnie poprzez przesadne używanie potoczności. W końcu frakturyzm, technika poetycka Crudu, chce odzyskać konkretność języka i rzeczywistości. Jak? Na przykład przez zwrócenie uwagi na podmiot i doświadczane przez niego wrażenia. Fałszywy Dymitr widzi świat poprzez samotność – puste butelki służą mu do nazwania swojego stanu, a nie kreślenia tła. Przedmioty schodzą na drugi plan, na pierwszym niezmiennie pozostaje Fałszywy Dymitr i jego banalna intymność.”[Katarzyna Trzeciak, Tygodnik Powszechny]

„Crudu buduje pesymistyczny obraz rzeczywistości popękanej, wypłowiałej, bez życia, po której tułają się opuszczeni ludzie w poszukiwaniu prywatnego – i rozumianego ogólniej – szczęścia. Opisy rzeczywistości opierają się na konkrecie, dużo w nich przedmiotów codziennego użytku, dużo sytuacji, w których przedmioty te wywołują określone emocje i meblują przestrzeń specyficznego świata: bowiem świat Crudu to z jednej strony świat jak najbardziej subiektywny, wewnętrzny, powodowany potrzebą gwałtownej wiwisekcji. Z drugiej zaś strony to świat odbijający rzeczywistość dookolną, przenoszący problemy społeczne i polityczne w wymiar indywidualnych rozpoznań i refleksji. W tym sensie poszukiwania wolności sensu largo zawsze muszą mieć za punkt odniesienia wolność jednostki.” [Jakub Kornhauser]

Polecamy materiał wideo z udziałem Dumitru Crudu, przygotowany specjalnie dla polskich czytelników.

Polecamy wywiad Adama Pluszki z Jakubem Kornhauserem na temat pisarstwa Dumitru Crudu: http://europejskipoetawolnosci.pl/article/wolnosc-jest-wiecznym-eksperymentem-rozmowa-z-jakubem-kornhauserem/

Zapraszamy na stronę Instytutu Kultury Miejskiej
oraz na Facebook Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie.