Roemeense oude muziek met het EnsembleAnton Pann, op het Festival EUROPALIA Roemenië

De muziek van vorst Cantemir zal ten gehore worden gebracht door het Kamerensemble oude muziek Anton Pann, ten overstaan van het Europese publiek, op het Festival EUROPALIA Roemenië, in het kader van een buitengewone tournee –‘Cantemir Meloby Anton Pann Ensemble’. De concerten zullen plaatsvinden in de periode 13-15 december 2019, en wel als volgt: vrijdag, 13 december, 20:00 uur, in De Centrale, Gent (België), zaterdag, 14 december, 20:00 uur, in Le Phénix Valenciennes (Frankrijk), en zondag, 15 december, 19:30 uur, in de Salle Breughel Vieux, Genappe (België).Voor het uitvoeren van de stukken zullen fotokopieën worden gebruikt van de manuscripten van Dimitrie Cantemir, alsmede de door de vorst bedachte transcriptievarianten voor muzieknotitie. De gebruikte instrumenten zijn de oed, qanûn, daf, bansuri, doedoek, maar ook de voor kamerorkesten kenmerkende instrumenten als viool, cello en fluit.

De volledige muzikale composities van de hand van vorst Dimitrie Cantemir zijn, voor het eerst in Roemenië, opgenomen door het Ensemble voor oude muziek Anton Pann. Dit heeft geresulteerd in een dubbele CD, Cantemir Melo, die eind 2018 is gepresenteerd in een editie princeps.

‘Het is voor het eerst dat in Roemenië alle stukken worden opgenomen waarvan de onderzoekers zonder uitzondering zeggen dat ze met zekerheid zijn gecomponeerd door vorst Dimitrie Cantemir. Zoals bij al onze projecten hebben we zorgvuldig documentatiewerk en bestudering van de manuscripten, omwille van een noodzakelijke historische terugwinning, gecombineerd met de uitdaging en het genoegen om voor het hedendaagse publiek de sound van de achttiende eeuw weer op te roepen, die we ook op het podium zullen brengen,’ vertelt Constantin Răileanu, doctor in de muziek, maar ook in de theologie, de initiatiefnemer van het project en coördinator van het Ensemble voor oude muziek Anton Pann.

Bij de Cantemir Melo-concerten in het kader van het Festival EUROPALIA Roemenië zal, samen met het Ensemble voor oude muziek Anton Pann (Constantin Răileanu – stem, slagwerk – daf, qanûn, dirigent en bewerker, Sabin Penea – viool, Alexandru Stoica – oed, Issam Garfi – fluit bansuri en ney, Andrei Niţescu – cello), ook de speciale genodigde Emmanuel Hovhannisyan (Armenië, doedoek/Armeense fluit) op het podium staan, naast andere genodigden, zoals Ziya Tabassian, slagwerk, en Leonidas Palaskas, oed.

‘Het is een eer en een verantwoording om deel uit te maken van de agenda van dit festival als culturele vertegenwoordigers van ons land. De deelname van het Ensemble Anton Pann aan het Festival EUROPALIA Roemenië vormt een erkenning van de stijgende artistieke ontwikkeling van het gezelschap en is tegelijkertijd een goede gelegenheid om een interculturele dialoog op gang te brengen in een veel breder en hiertoe geëigend kader. Aldus hebben we de mogelijkheid om met onze deelname het aanbod en de culturele initiatieven die door het Roemeens Cultureel Instituut over de grenzen zijn ontplooid te ondersteunen en te verrijken,’ stelt Constantin Răileanu. De coördinator van het in 2004 opgerichte ensemble preciseert: ‘Voor de reeks concerten in het kader van het Festival EUROPALIA Roemenië hebben we verschillende projecten aangedragen, waarvan “Cantemir Melo” is uitverkoren – een project dat beoogt om, vanuit een Roemeense artistieke visie, de waarde van de muzikale werken van de Moldavische vorst Dimitrie Cantemir opnieuw onder de aandacht te brengen. Het programma zal een keuze uit de composities van deze geraffineerde intellectueel omvatten en biedt een cultureel venster op ons intellectuele verleden in de eerste helft van de achttiende eeuw, dankzij welke het aanwezige publiek bepaalde, wellicht onjuiste of verdraaide, opvattingen over ons land, kan bijstellen.’

De muziek van het Ensemble Anton Pann vindt zijn bronnen in middeleeuwse manuscripten afkomstig uit de bibliotheken van religieuze instellingen, alsmede uit codices en verzamelingen van welbekende componisten, zoals Ioan Căianu, Dimitrie Cantemir, Petros Peloponesios, Anton Pann, I.G. Zographou Keibeli of George Ucenescu.

‘Uit eerdere ervaringen heb ik de positieve verwondering opgemerkt van het publiek in verschillende Europese landen, toen ze de klankrijkdommen ontdekten waarover wij Roemenen beschikken, alsmede het intellectuele exotisme waartoe ze tot dan toe geen toegang hadden gehad. Er bestaat een neiging om in sjablonen te denken en etiketten te plakken, waar wij, door middel van de concerten die we over de grenzen hebben verzorgd, in zekere mate tegenwicht aan hebben kunnen geven, en door dergelijke internationale deelnames hopen we meer aandacht en belangstelling dan tot nu toe te kunnen wekken. We hopen dat het Europese publiek de Roemeense oude muziek zal ontvangen met dezelfde belangstelling als het toekent aan verfijnde of minder gangbare muziek uit andere delen van wereld,’ meent Răileanu.

De coördinator van het Ensemble voor oude muziek Anton Pann vertoont bij de muziek afbeeldingen die representatief zijn voor ons land: ‘De samenwerking met het Nationale Kunstmuseum van Roemenië bestaat eruit dat wij van het museum afbeeldingen hebben gekregen die emblematisch zijn voor visuele artistieke scheppingen, kenmerkend voor de oude Roemeense cultuur. Deze projecteren we tijdens onze concerten om de culturele informatie die zal worden aangeboden gedurende de drie avonden dat ons ensemble deelneemt aan het festival, gemakkelijk toegankelijk te maken. Het zijn heel diverse afbeeldingen, kenmerkend voor het Roemeense en Zuidoost-Europose culturele profiel.’

Het Ensemble Anton Pann is ontstaan in 2004 en heeft jonge musici aangetrokken die waren afgestudeerd aan de Nationale Muziekuniversiteit. Om een zo rijk mogelijke ervaring voor het publiek te bieden, gaan de concerten van Anton Pann vergezeld met videoprojecties, lichtspelen en sketches. Aan sommige concerten wordt deelgenomen door internationaal vermaarde musici, terwijl er ook experimentele uitvoeringen zijn waarin oude muziek wordt verbonden met klanken uit de elektro en de jazz.

Dimitrie Cantemir(1673-1723) was, naast zijn politieke, filosofische, theologische, geografische en literaire activiteiten, de belangrijkste figuur binnen de Zuidoost-Europese en Ottomaanse muziekcultuur in de zeventiende en achttiende eeuw. Als universeel geleerde en polyglot vervaardigt hij de eerste wetenschappelijke verhandeling over de niet-kerkelijke muziek van zijn tijd en liet het nageslacht de rijkste verzameling muziekwerken na (365 melodieën, waarvan 20 eigen composities). Naast de schitterende schat die hij heeft verzameld, biedt Cantemir belangrijke informatie over stijl, wijze van componeren, uitvoering en grondregels voor het scheppen en toepassen van muziekvormen in zijn tijd en in de traditie.

Over het Kunstfestival EUROPALIA

Het Kunstfestival EUROPALIA wordt beschouwd als de grootschaligste culturele manifestatie van België en wordt, onder beschermheerschap van de Belgische Koninklijke Familie, om het jaar georganiseerd in België en in de buurlanden – Frankrijk, Nederland, Luxemburg en Duitsland of Groot-Brittannië. Het Roemeens Cultureel Instituut is de coördinator van de deelname van Roemenië aan de 27ste editie van het Festival EUROPALIA, een breed project dat wordt uitgevoerd in de periode oktober 2019 – februari 2020 in samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Ministerie van Cultuur en Nationale Identiteit en het Secretariaat-Generaal van de Regering, samen met de Brusselse Vereniging EUROPALIA International, de traditionele organisator van de manifestatie. De 27ste editie van het Festival EUROPALIA is gewijd aan Roemenië.