De ANEKDOTE in de context van de Europese geschiedenis

Matei Vişniec, over de anekdote: ‘We hebben het verhaal van onze eigen verschillen tussen Oost en West aan de orde gesteld’

Het debat over ‘De anekdote in de context van de geenschappelijke Europese geschiedenis ‘, dat woensdag werd gehouden onder leiding van Jacques De Decker, permanent secretaris van de Koninklijke Academie van de Franse Taal en Literatuur in België, werd gehouden in het Stadhuis van Brussel, in het kader van het Festival EUROPALIA. Andere genodigden voor het rondetafelgesprek waren Adrian Cioroianu, permanent gedelegeerd ambassadeur bij UNESCO, Matei Vişniec, toneelschrijver, en Baudouin Decharneux, docent filosofie en godsdienstwetenschappen aan de Brusselse Vrije Universiteit.

Het door de ICR georganiseerde evenement, in het kader van de afdeling literatuur van EUROPALIA, vond plaats in aanwezigheid van Mirel Taloş, de interim-president van ICR.

Gespreksleider Jacques De Decker benadrukte dat de anekdote het smeuïge detail kan opleveren en een persoon of een situatie spiritueel gezien kan plaatsen. ‘De anekdote onderscheidt zich van de parabel door zijn historische zeggingskracht, hoewel hij niet moralistisch is maar slechts een geestige vertelling met een onverwachte clou, die een bijzondere gebeurtenis karakteriseert en een gebeurtenis vanuit een historisch gezichtspunt in een context kan plaatsen,’ legde professor Baudouin Decharneux uit.

In de communistische landen werden moppen verteld als een vorm van politiek verzet, vertelden de Roemeense genodigden om de zaken in een historische context te plaatsen. Deze bevatten in de meeste gevallen een sociale les met betrekking tot de wereld en de mensen, ingekleed in een ludieke vorm, en aldus gaven ze uitdrukking aan de creatieve behoefte van een volk op een bepaald moment. De aard van de dictatuur onder Ceauşescu verplichtte de Roemeense samenleving ertoe om zijn eigen vrije zones te creëren, die aan de ene kant bestonden uit geruchten en aan de andere kant uit politiek getinte moppen.

‘Ik vond het heel leuk wat er gebeurde tijdens de discussie over de anekdote. Wat indruk op me maakte, was de vele invalshoeken van waaruit Jacques De Decker dit gesprek over het door de anekdote afgelegde parcours heeft geleid, door het prisma van de filosofie, diplomatie, geschiedenis, Europa en de Franstaligheid. We hebben de geschiedenis van Europa aan de orde gesteld, maar ook het verhaal van onze eigen verschillen tussen Oost en West. We hebben gesproken over hoe we literatuur schrijven en over hoe we filosofie bedrijven. De anekdote blijft een Trojaans paard in de geschiedenis van de filosofie,’ zei Matei Vişniec aan het einde van de discussie.

‘Toen ik in het Frans begon te schrijven, moest ik een strijd leveren. Ik was nederig tegenover het woord, ik wilde veel dingen zeggen met weinig woorden, ik heb meer plaats ingeruimd voor het zwijgen in mijn toneelstukken. De Franse taal heeft me geholpen om samen met mezelf te zijn en te beginnen toneelstukken te schrijven,’ benadrukte de Roemeense toneelschrijver.

‘Het was een voorrecht om aanwezig te zijn bij een discussie waarvan de toneelschrijver Matei Vişniec het middelpunt vormde. Er is gesproken over hoe bepaalde alledaagse gebeurtenissen het creatieve proces bij het schrijven van romans en toneelstukken beïnvloeden, alsmede over het politieke toneel dat in bepaalde periodes in het desbetreffende land werd bedreven. De geschiedenis creëert op alle niveaus onderlinge verbintenissen, die beklijven en worden weerspiegeld in ons leven van alledag. Er is gesproken over het feit dat Eliade, Cioran en Ionesco zelfs op afstand door de Roemeense taal werden beïnvloed,’ verklaarde Adrian Cioroianu.

‘Ieder land heeft zijn eigenaardigheden. In België, een land dat voor het grootste deel van zijn geschiedenis vrij is geweest, vertelden de mensen geen politieke moppen, er werden geen roddels, geruchten en moppen de wereld ingestuurd, zoals wel gebeurde in de communistische landen. De geschiedenis van een land wordt door de ene generatie na de andere opnieuw opgebouwd, ook door het prisma van de taal waarin het zich uitdrukt,’ preciseerde de ambassadeur, permanent gedelegeerde van Roemenië bij UNESCO.

***

Jacques De Decker is romanschrijver, toneelschrijver, essayist, auteur van biografieën, journalist, hoogleraar en debatleider bij het Theâtre Poeme, Passa Porta, Bibliotheque des Riches-Claires, de boekhandels Tropismes, Filigranes en Chapitre XII. In 1997 werd hij gekozen tot lid van de Koninklijke Academie van de Franse Taal en Literatuur in België waarvan hij vijf jaar later de permanente secretaris zou worden.

Matei Vişniec brak in de jaren tachtig door als dichter, later als toneelschrijver wiens toneelstukken binnen literaire kringen volop de ronde deden, al werd de opvoering ervan op professionele bühnes verboden. In 1987 verlaat hij Roemenië en vestigt zich in Frankrijk, waar hij werkt voor Radio France Internationale. Zijn toneelstukken worden in het Frans gepubliceerd bij Actes Sud - Papiers, L’Harmattan, Lansman, Crater, L’Espace d'un instant. Zijn naam verschijnt op toneelaffiches in meer dan dertig landen, In de afgelopen jaren heeft Matei Vişniec ook naam gemaakt als romanschrijver.

Over het Kunstfestival EUROPALIA

Het Kunstfestival EUROPALIA wordt beschouwd als de grootschaligste culturele manifestatie van België en wordt, onder beschermheerschap van de Belgische Koninklijke Familie, om het jaar georganiseerd in België en in de buurlanden – Frankrijk, Nederland, Luxemburg en Duitsland of Groot-Brittannië. Het Roemeens Cultureel Instituut is de coördinator van de deelname van Roemenië aan de 27ste editie van het Festival EUROPALIA, een breed project dat wordt uitgevoerd in de periode oktober 2019 – februari 2020 in samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Ministerie van Cultuur en Nationale Identiteit en het Secretariaat-Generaal van de Regering, samen met de Brusselse Vereniging EUROPALIA International, de traditionele organisator van de manifestatie. De 27ste editie van het Festival EUROPALIA is gewijd aan Roemenië.