Wyjątkowo trudno śledzić dzień po dniu stopniowe
nasilanie się wrogości. Nagle zdajesz sobie sprawę, że jesteś otoczony ze
wszystkich stron, i nie masz pojęcia, kiedy ani jak się to stało. Drobne,
rozproszone zdarzenia, gesty pozbawione większej wagi, niewinne pogróżki bez
pokrycia. Dziś utarczka w tramwaju, jutro artykuł w gazecie, pojutrze wybita
szyba. Wszystkie te rzeczy wydają się zwyczajne, niepowiązane, błahe. Potem,
jednego ranka, czujesz, że nie masz czym oddychać.
Jeszcze trudniejsze do
zrozumienia jest to, że nikt, zupełnie nikt, kto jest w to wszystko zamieszany,
nie ponosi żadnej winy.
To fragment niezwykłej powieści Mihaila
Sebastiana pt. Od dwóch tysięcy lat,
ktorej polska premiera miala miejsce 29 kwietnia br. Ksiazka ukazala sie
nakladem wydawnictwa Książkowe Klimaty (przekład: Dominik Małecki).
Tuż po premierze w Rumunii w 1934 roku
książka wzbudziła liczne kontrowersje, po wojnie weszła jednak do kanonu
literatury rumuńskiej i światowej. Dziś doczekała się w końcu polskiego
tłumaczenia i wydaje się zaskakująco aktualna.
OD DWÓCH TYSIĘCY LAT
Autor: Mihail Sebastian
Przekład: Dominik Małecki
Wydawnictwo Książkowe Klimaty, Wrocław
Polska premiera: 29.04.2020
Utrzymana w poetyce
dziennika powieść Sebastiana przedstawia losy żydowskiego intelektualisty w
międzywojennej Rumunii, w czasach narastającego antysemityzmu i gwałtownych
napięć.
Autor zastanawia się, co to znaczy być Żydem w obliczu niebezpiecznej
radykalizacji poglądów, portretuje ludzi i panujące wśród nich nastroje,
przyjmując postawę uważnego i wrażliwego obserwatora. Ta wydana w 1934 roku,
przenikliwa, niemal złowieszcza, a dziś zadziwiająco aktualna książka to nie
tylko próba uchwycenia momentu dziejowego i naszkicowania charakteru epoki, ale
też „ryzykowny akt szczerości” autora, który w świecie powszechnego
rozgorączkowania stara się zachować jasność umysłu, broniąc swojego prawa do
samotności.
Mihail Sebastian (właśc. Iosif Mendel Hechter; 1907–1945)
Rumuński prozaik, dramatopisarz, eseista i dziennikarz. Urodził się w
naddunajskim mieście Braiła, gdzie spędził pierwsze lata życia, następnie –
jako student prawa – mieszkał w Bukareszcie i w Paryżu. Choć był blisko
związany ze środowiskiem intelektualistów i pisarzy (przyjaźnił się m.in. z
Mirceą Eliadem, Emilem Cioranem i Constantinem Noiką), pozostał twórcą osobnym,
do dziś uznawanym za literackiego outsidera. Opublikowana w 1934 roku powieść Od
dwóch tysięcy lat wzbudziła głosy krytyki, na którą Sebastian odpowiedział
esejem Cum am devenit huligan (Jak zostałem chuliganem; 1935). Pozycję
Sebastiana na scenie literackiej ugruntowały kolejne powieści, m.in. Accidentul
(Wypadek; 1940), a także sztuki teatralne. W roku 1961 brat pisarza, Benu,
zdeponował w bukareszteńskiej ambasadzie Izraela nie opublikowane zeszyty dziennikowe
Sebastiana. Zapiski te, znane potem jako Dziennik 1935–1944 (wyd. pol.
2006), zostały wydane dopiero w 1996 roku i obecnie są uważane za jedno z
ważniejszych dzieł dokumentujących szerzenie się antysemityzmu i nastrojów
faszystowskich w ówczesnej Europie.
Polecamy obszerny artykuł biograficzny, który Dominika Liberadzka zamieściła na swoim blogu „Polecam czytać mądre książki”:
oraz kilka recenzji :
https://www.theguardian.com/books/2016/mar/19/mihail-sebastian-two-thousand-years-nazism-europe
https://www.nytimes.com/2017/10/20/books/review/mihail-sebastian-for-two-thousand-years.html
http://www.nybooks.com/articles/2016/05/26/surrounded-by-jew-haters/
Zapraszamy na stronę wydawnictwa Książkowe Klimaty
Książka ukazuje się pod patronatem Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie, „Magazynu Żydowskiego Chidusz” oraz bloga Dominiki Liberadzkiej „Polecam czytać mądre książki”.
