W oparciu o książkę Larisy Turea „Księga Wielkiego Głodu", opublikowaną w 2008 roku przez bukareszteńskie wydawnictwo Curtea Veche, Rumuński Instytut Kultury w Warszawie pragnie zaproponować polskiej publiczności spotkanie na temat wydarzeń lat 1946-1947 w Mołdawii.
70 lat po tych dramatycznych wydarzeniach temat ów pozostaje całkowicie nieznany w Polsce i bardzo mało zbadany w Rumunii. Wiele napisano o Wielkim Głodzie w latach 1932-1933 na Ukrainie, ale ile osób wie, że był jeszcze jeden Wielki Głód, tym razem w Mołdawii - bynajmniej niewywołany przez suszę, jak twierdzi się w dokumentach z epoki, ale przez uparte działanie władz komunistycznych - który zabił ponad 250 tysięcy ludzi? Mając za punkt wyjścia książkę Larisy Turea, zawierającej wstrząsające świadectwa tych, którzy przeżyli, dokumenty i zdjęcia archiwalne, spotkanie warszawskie ma na celu wypełnienie tej luki w wiedzy o najnowszej historii regionu. W ciągu zaledwie dwóch lat 1946 i 1947 - w szczytowym okresie braku żywności, który trwał potem dłużej - zginęły setki tysięcy ludzkich istnień na terytorium Besarabii, na skutek kampanii głodzenia społeczeństwa wdrożonej najprawdopodobniej przez sowiecki reżim.
„Reżimy komunistyczne nie mogą być oddzielone od zjawiska Wielkiego Głodu, które jak dobrze wiadomo jest niezwykle skutecznym instrumentem manipulacji i odczłowieczania. Czynniki, które spowodowały tę klęskę, są rozliczne - jest wśród nich również susza. Ale susza nie jest czymś niespotykanym w tej strefie klimatycznej, a więc musi być uznana za przyczynę ostatnią. Głównym reżyserem Wielkiego Głodu było państwo sowieckie, które robiło użytek z tego straszliwego scenariusza w Rosji, nad Wołgą w latach dwudziestych i na Ukrainie w roku 1933, po to by sterroryzować chłopów i narzucić za wszelką cenę kolektywizację rolnictwa. Ową ceną była śmierć setek tysięcy obywateli" - pisze Larisa Turea.
Na spotkanie zaplanowane na 8 listopada, o godz. 18:00, w Domu Spotkań z Historią w Warszawie zostanie zaproszonych troje badaczy, którzy zajęli się wydarzeniami sprzed 70 lat: historycy Vadim Guzun i Igor Cașu oraz dziennikarka i teatrolożka Larisa Turea. Dyskusję poprowadzi Bogumił Luft, były ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Rumunii i w Republice Mołdawii.
Igor Cașu jest absolwentem Wydziału Historii Uniwersytetu „Alexandru I. Cuza" w Jassach (1995), doktorem historii tejże uczelni (2000) na podstawie pracy na temat polityki narodowościowej w Mołdawii sowieckiej w latach 1944-1989. Stypendysta Fundacji Fulbrighta (2000) i CEP Alumnus (2001-2003). Wykładowca na Wydziale Historii Mołdawskiego Uniwersytetu Państwowego (od 1998 do dzisiaj). W latach 2005-2007 przebywał na stażu w Szwajcarii, na uniwersytetach we Fryburgu i Genewie. Jest ekspertem Komisji do spraw Analizy Dyktatury Komunistycznej w Rumunii odpowiedzialnym za dział dotyczący terroru w Mołdawskiej Socjalistycznej Republice Sowieckiej. W październiku 2010 został dyrektorem (założycielem) Ośrodka Studiów nad Totalitaryzmem Wydziału Historii i Filozofii Mołdawskiego Uniwersytetu Państwowego. Jest komentatorem mołdawskiego wydania dziennika „Adevărul", gdzie redaguje cotygodniową rubrykę zatytułowaną „Archiwa komunizmu". Jest też reporterem Radia Wolna Europa, gdzie prowadzi program „Historia przeżyta".
Vadim Guzun jest dyplomatą i doktorem historii w Instytucie Historii „George Baritiu" Akademii Rumuńskiej w Kluż-Napoca. Wśród jego publikacji są „Imperium Głodu: sztuczny Wielki Głód w ZSRS i jego wpływ na przestrzeń rumuńską, 1921-1922, 1931-1933, 1946-1947" (2014), opracowanie „Wielki Głód na Ukrainie w latach 1932-1933 - działania na rzecz jego uznania na szczeblu krajowym i międzynarodowym" (2013, współautorstwo), monografia „Wielkie Głody sowieckie, 1926-1936" (2011), „Wielki Głód, piatiletka i gospodarstwo skolektywizowane: rumuńskie dokumenty dyplomatyczne" (2011).
Larisa Turea jest dziennikarką, krytykiem literackim, członkinią Związku Pisarzy Mołdawii, członkinią Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (z siedzibą w Paryżu). Obecnie jest kierownikiem wydziału zagranicznego, sekretarzem literackim Teatru Narodowego „Mihai Eminescu" w Kiszyniowie, współpracownikiem czasopism „Timpul", „Contrafort" i Sud-Est cultural", założycielką i redaktorką naczelną „Gazety Teatru Narodowego".
„Księga Wielkiego Głodu" Larisy Turea opisuje straszliwe cierpienia Besarabian w latach 1946-1947. Jest to książka prosta i wstrząsająca, która gromadzi świadectwa tych, którzy przeżyli na własnej skórze najokrutniejszy pomysł komunizmu na ujarzmienie ludzkich dusz i ciał: Wielki Głód. Są to świadectwa ludzi z różnych grup społecznych (chłopów, robotników, intelektualistów), ze wszystkich regionów geograficznych, ze wsi i miast Mołdawii, które mają wydobyć z mroków przeszłości ponury obraz Besarabii tych lat. Do wyznań tych, którzy przeżyli Wielki Głód, uzyskanych na przestrzeni lat przez Larisę Turea, dołączyły informacje, które odkryła podczas szczegółowych poszukiwań w małomównych archiwach Besarabii, jak też w archiwach zagranicznych odnoszących się do tamtej epoki. Opór przeciwko okupacji, odmowa, z jakim została przyjęta kolektywizacja rolnictwa oraz żywiona w głębi ducha nadzieja na powtórne zjednoczenie z Rumunią - to było to, co sowieci chcieli zwalczyć, a przyjętą „strategią" był Wielki Głód. Oszałamiające opowieści snute przez nielicznych z tych, którzy przeżyli, opowieści o rodzinach, które posuwały się do zjadania dzieci po tym, gdy zabrakło nawet psów i kotów, to wstrząsające świadectwa, które złożyły się na obraz przerażającej epoki, o której nie wie się dziś prawie nic.
