We współpracy z Związkiem Architektów Rumuńskich (UAR) oraz Muzeum Architektury we Wrocławiu, Rumuński Instytut Kultury w Warszawie zorganizuje we Wrocławiu w dniach 10 lipca – 12 października br. wyjątkową wystawę poświęconą architekturze rumuńskiego wybrzeża – jej koncepcji, projektowaniu i realizacji – obejmującą lata 1955–1989. Kuratorką wystawy jest architektka Maria Duda, a projekt został przygotowany przez UAR, przy scenografii autorstwa Attili Kima. Koordynatorką projektu wystawienniczego jest arch. Ileana Tureanu, przewodnicząca UAR.
Wernisaż wystawy odbędzie się w czwartek, 10 lipca, od godz. 18.00.
Muzeum Architektury we Wrocławiu
ul. Bernardyńska 7
CZARNOMORSKA UTOPIA 1955-1989. Dramat architektoniczny w pięciu aktów jest częścią programu Sezonu Kulturalnego Rumunia – Polska 2024–2025.
Badania nad tkanką architektoniczną czarnomorskiego wybrzeża Rumunii zostały zainicjowane przez Związek Architektów Rumuńskich. Dokumentację oparto na archiwach Związku i czasopisma „Arhitectura”. Korzystanie z tych źródeł informacji pozwoliło prześledzić model myślenia architektonicznego i proces twórczy z podwójnej perspektywy – wewnętrznej metodologii architektów, oraz tej ujawnionej przez nich publicznie, w artykułach opublikowanych w czasopiśmie. Artykuły, fotografie, wycinki prasowe i rysunki z archiwum UAR stają się namacalnym dowodem czarnomorskiej utopii – przestrzeni o nieomal malarskich walorach, idealnie dopasowanej i skoordynowanej graficznie, niczym dekor rygorystycznie poszukiwanej doskonałości.
Przez ponad trzy dekady XX wieku rumuńska część wybrzeża Morza Czarnego była sceną nowatorskich eksperymentów architektonicznych na niespotykaną dotąd skalę. W latach 1955–1989 przeprowadzono tu śmiałe przedsięwzięcie, tworząc otwarte modernistyczne laboratorium podporządkowane wizji lepszego społeczeństwa. W centrum wydarzeń znalazł się Cezar Lăzărescu, wybitny architekt kierujący projektem kompleksu nadmorskich kurortów, które miały zerwać z przeszłością. W przeciwieństwie do zatłoczonych miast robotniczych i regionów przemysłowych, nowe ośrodki miały oferować przestrzeń pełną światła, harmonię z naturą oraz swobodny, nowoczesny styl życia. Odrobina luksusu skoncentrowanego na potrzebach ciała – zabiegi spa, posiłki w restauracjach, komfortowe zakwaterowanie, spotkania towarzyskie, relaks i taniec – nie tylko stała się dostępna, lecz także zyskała odpowiednią oprawę.
Wystawa oferuje
dwa sposoby odkrywania architektury rumuńskiego wybrzeża — dwie nakładające się
na siebie perspektywy, które zapraszają publiczność do spojrzenia na tę samą
historię w różnym świetle.
Pierwsza perspektywa to narracja historyczna opowiedziana w „aktach”, niczym
sztuka teatralna. Każdy akt odzwierciedla konkretny moment w czasie i wiodącą
ideę — od pierwszych śmiałych wizji, przez złotą epokę eksperymentów, aż po
późniejsze lata rozmycia i stagnacji.
PRELUDIUM. 1889–1945. Początki turystyki
AKT I. 1955. Nowy początek ideologiczny
AKT II. 1955–1957. Manifest architektury pogodnej
AKT III. 1958–1962. Modernizm nabiera kształtu. Pierwsza utopia
AKT IV. 1969–1972. Między naturą a technologią. Druga utopia
INTERMEZZO. Loisir: architektura wolności
AKT V. 1977. Epilog
Druga perspektywa ma charakter typologiczny i
śledzi ewolucję zasad przewodnich przedstawionych wcześniej aktów: architektura
i natura, typologie i wyrazy funkcji publicznych oraz hotelowych, przestrzeń
publiczna, życie społeczne i dostępny luksus, sztuka, dekoracyjność oraz
grafika miejska.
Dla władzy wybrzeże było symbolem socjalistycznego postępu, dla architektów – polem eksperymentu, a dla społeczeństwa – obietnicą innego życia. Zgodnie z intencją autorów, w centrum wystawy znalazł się człowiek – architekt, wczasowicz, obserwator i użytkownik przestrzeni. Ekspozycja bada prywatne i zawodowe etosy oraz emocje, jakie architektura potrafi pozostawić w naszej pamięci.
Wraz z polskim partnerem, Rumuński Instytut Kultury w Warszawie zorganizuje
program wydarzeń towarzyszących w okresie wystawy.
Pierwsze wydarzenie odbędzie się w weekendzie otwarcia. W sobotę 12 lipca, o
godzinie 12:00, kuratorka wystawy, arch. Maria Duda, poprowadzi oprowadzanie autorskie
w języku angielskim.
Pełny program zostanie ogłoszony w najbliższym terminie i będzie obejmował
m.in. plenerowe pokazy filmowe– wśród nich legendarne rumuńskie komedie BD
la munte și la mare/ BD w górach i nad morzem(reż. Mircea Drăgan)
oraz Nea Mărin miliardar / Wujek Marin – miliarder (reż. Sergiu Nicolaescu) – a także wykłady,
oprowadzania, warsztaty dla rodzin, uczniów i studentów. Wybrane komedie
rozgrywają się w przestrzeni architektonicznej przywołanej w wystawie, a ich
prezentacja nawiązuje również do wspomnień pokoleń Polaków, dla których
rumuńskie wybrzeże było jednym z ulubionych letnich kierunków wakacyjnych.