Książka tygodnia: „Jak zrumunizowała się Rumunia” Luciana Boi

Drodzy Czytelnicy!

Od kwietnia do października zapraszamy na cotygodniowy pokaz najnowszej kolekcji literatury rumuńskiej po polsku. Pod hasłem „Książka tygodnia” na wybiegu pojawiać się będą raz w tygodniu kolejne gwiazdy, świeże i pełne werwy, w kreacjach z wyrafinowanymi dodatkami skrojonych na miarę tego pokazu.
W tym roku w sezonie wiosna-jesień nosi się książki rumuńskie w rozmiarze mini, midi i maxi: wesołe i poważne, rozmarzone, kolorowe, monochromatyczne – kombinacje są nieskończone, a wolność absolutna!

Pokaz czas zacząć!

JAK ZRUMUNIZOWAŁA SIĘ RUMUNIA
Autor: Lucian Boia
Przekład: Joanna Kornaś-Warwas
Wydawnictwo Universitas, Kraków 2018
Seria „Rumunia dzisiaj”, redaktor: Jakub Kornhauser

Ceniony i poczytny rumuński historyk Lucian Boia proponuje nowe spojrzenie na relacje Rumunów z innymi narodami. Każda nacja ma własne doświadczenia z Innymi, jednak tylko nieliczne doświadczyły ich obecności w takim stopniu i z podobną intensywnością co Rumuni. Aktualny obszar państwa rumuńskiego na przestrzeni dziejów stykał się z wieloma etnicznymi i kulturowymi wpływami oraz zaznał dominacji ze strony różnych kultur i narodów. Lucian Boia ukazuje, jak – począwszy od drugiej wojny światowej, a następnie w okresie komunizmu i później – ta różnorodność zanikała. Rumunia jest dziś bardziej rumuńska niż kiedykolwiek. Niestety, jak udowadnia autor, także Rumuni zrumunizowali się, zrywając, w znacznym stopniu za sprawą praktykowanego przez reżim komunistyczny izolacjonizmu, z wartościami kultury zachodniej, na której zbudowano współczesną Rumunię.
Każdy naród ma własne doświadczenie z „innymi”, niewiele jednak narodów w takim stopniu i z podobną intesywnośćią, jak Rumuni. Usytuowana w regionie „otwartym” i przez długi czas niejasno ustrukturyzowana, aktualna przestrzeń rumuńska zaznała zarówno dominacji różnych systemów politycznych, jak i wpływów etnicznych i kulturowych. [Lucian Boia]

Czy udało nam się wzbudzić waszą ciekawość?
Zapraszamy do lektury fragmentu książki:

„W 1859, RUMUNIA (nazwa oficjalna w pierwszych latach istnienia: Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny) miała populację liczącą prawie 4 milionów mieszkańców. W spisie powszechnym z 1899 roku odnotowano już prawie 6 milionów (5 956 690), a w kolejnym, z 1912 roku, powyżej 7 milionów (7 234 920) mieszkańców . Spisy rozróżniają kategorie mieszkańców w zależności od ich obywatelstwa i religii, ale nie uwzględniają narodowości ani języka ojczystego. Te ostatnie dane – jak twierdził L. Colescu, szef biura statystycznego, przy okazji publikacji wyników spisu z 1899 roku – nie są istotne. Istotne czy nie, dziwi jednak, dlaczego nie wzięto pod uwagę także tego kryterium, zważywszy na to, że kwestionariusz zawierał wiele różnych pytań.” [czytaj dalej tutaj]

Lucian Boia (ur. 1944)
Rumuński historyk i publicysta, emerytowany profesor Uniwersytetu Bukareszteńskiego, autor ważnych prac z zakresu historii idei i wyobraźni, bada mechanizmy powstawania rozmaitych mitologii, od życia pozaziemskiego po mitologię nacjonalizmu, komunizmu, demokracji. Opublikował także nowatorskie interpretacje historii Zachodu. Książka Rumuni, świadomość, mity, historia (wydanie polskie 2003) wzbudziła w Rumunii wiele dyskusji i pozostaje do dziś ważnym punktem odniesienia w kwestii redefiniowania narodowej historii. Książki Boi osiągają na rumuńskim rynku status bestsellerów. Również nakład polskiego wydania książki Dlaczego Rumunia jest inna? (2016) wyczerpał się w kilka miesięcy od premiery. Jak zrumunizowała się Rumunia to trzecia książka Luciana Boi przetłumaczona na język polski – po Rumuni: świadomość, mity, historia (Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003) oraz Dlaczego Rumunia jest inna? (Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2016).

Joanna Kornaś-Warwas (tłumaczka książki)
Tłumaczka najbardziej cenionych pisarzy rumuńskich m.in. takich jak Max Blecher, Mircea Cărtărescu, Dan Lungu, Matei Vișniec, Varujan Vosganian. W 2016 r. otrzymała Nagrodę dla tłumacza „Europejskiego Poety Wolności 2016” za przekład tomiku Moja ojczyzna A4 Any Blandiany oraz Literacką Nagrodę Europy Środkowej „Angelus” za przekład Księgi szeptów Varujana Vosganiana. W 2017 roku została laureatką Nagrody dla Tłumacza przyznawanej przez rumuńskie czasopismo kulturalno-literackie „Observator cultural”. W 2018 roku była nominowana wraz z Jakubem Kornhauserem do Nagrody dla tłumacza „Europejskiego Poety Wolności” za przekład tomu Fałszywy Dymitr Dumitru Crudu.

Co piszą pasjonaci lektur o książce Jak zrumunizowała się Rumunia:

„Jeśli polski czytelnik miałby wskazać autora, dzięki któremu w ostatnim czasie fenomen rumuńskiej tożsamości, historii i kultury – czy szerzej, Rumunii w ogóle – przedostał się do publicznej debaty i w jakikolwiek sposób zaznaczył tam swoją obecność, bez wątpienia byłby nim Lucian Boia. Można powiedzieć, że rumuńskie dylematy epoki przemian poznajemy z perspektywy zarysowanej przez bukareszteńskiego historyka i to ją właśnie uznajemy za punkt wyjścia do dyskusji o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości kraju nad Dunajem. […]

To, co szczególnie istotne w wywodzie Boi – i budzące naturalnie najbardziej zaciekłe protesty – wiąże się z przywołaniem wieloetnicznej i wielokulturowej przeszłości Rumunii nie dla nobilitacji szlachetniej, pełnej liberalnych haseł o przyjacielskiej koegzystencji, wizji przeszłości, jaką ochoczo propaguja polityczni propagandziści dla osiągnięcia wizerunkowych korzyści, lecz w celu uświadomienia czytelnikowi ogromu krzywd poniesionych przez współobywateli w imię nacjonalistycznych mrzonek. Współobywateli – a więc Węgrów i Sasów w Siedmiogrodzie, Serbów w Banacie, Bułgarów i Turków w Dobrudży, Ukrainców i Polaków na Bukowinie, Greków na Wołoszczyźnie, Żydów i Romów na całym terytorium państwa rumuńskiego. [...] Stosunek Rumunów do innych nacji, także ich przedstawicieli w obrębie wspólnego państwa, odpowiadałby, jak zdaje się twierdzic Boia, stosunkowi do Innego: w zależności od potrzeb może być on postrzegany jako obcy, stanowiący zagrożenie dla spoistości narodu, albo jako współobywatel wzbogacający określoną tożsamość społeczno-kulturową o dodatkowe wartości. Tak czy owak, obecność Innego wymaga samookreślenia się wobec niego i skonstruowania takiej definicji rumuńskości, która pozwoli odnieść najwięcej korzyści w relacji z nim.” [Jakub Kornhauser, z Posłowia]

„Jak zrumunizowała się Rumunia to ciekawe ujęcie historii Rumunii. Śledzimy jak kształtowały się nowoczesny naród I państwo rumuńskie przez pryzmat stosunków do zamieszkujących te ziemie grup etnicznych, religijnych i narodowych. Boia udowadnia, że rumuńskość opiera się w dużej mierze na eklektyczności, stanowi mieszankę wpływów kulturowych Europy Środkowej, Wschodniej oraz Bałkanów. Można uznać, że pytanie postawione w tytule przez autora jest niejako przewrotne. W obliczu homogenizacji pod względem narodowym, spychania na margines mniejszości oraz utraty coraz bardziej na owej eklektyczności, czy nie powinniśmy raczej zadać pytania: „Jak de-rumunizowała się Rumunia?” [Krzysztof Popek, Nowa Europa Wschodnia]

„Lucian Boia w Jak zrumunizowała się Rumunia? podjął się opisu i oceny relacji łączących Rumunów z innymi narodami. Relacji bardzo trudnych, ponieważ większość obecnych sąsiadów Rumunii przez wiele stuleci władała poszczególnymi obszarami, które dziś w większości należą do niej. Dla tych, którzy po raz pierwszy zetkną się z historią Rumunii książka Luciana Boi spełni rolę kompendium nie tylko w temacie mniejszości narodowych tego kraju, ale także w historii i sytuacji politycznej od XVIII do początków XXI wieku do wyboru Klausa Iohannisa na prezydenta. Polecam jednak wcześniej zajrzeć do wydanej w 2010 roku pozycji Dlaczego Rumunia jest inna? tego samego autora. Dzięki niej będziecie mieli pełen obraz rumuńskiej historii i zrozumiecie lekko wyczuwalną nostalgię Boi za Rumunią początku XX wieku – mozaiką wielokulturowości i różnorodności narodowych.” (Dominika Liberadzka, polecamczytac.pl)

Zapraszamy na stronę wydawnictwa Universitas
oraz na Facebook Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie.