12 marca 2012, godz. 19.00
X mm z Y km
reż. Gianina Cărbunariu
TR Warszawa
ul. Marszałkowska 8
X mm z Y km
Sztuka Gianiny Cărbunariu
Asystent reżysera: Alexandra Felseghi
Video: Ciprian Mureșan
Obsada: Mădălina Ghițescu, Paula Gherghe, Rolando Matsangos, Toma Dănila
Produkcja: Colectiv A
Projekt finansowany ze środków Administracji Narodowego Dziedzictwa Kulturowego
Archiwa byłej tajnej policji komunistycznej Rumunii (Securitate) otwarto dość późno po upadku reżimu N. Ceaușescu – i w dalszym ciągu dostęp do nich jest ograniczony. Mimo to, przygnębiająca atmosfera ostatnich lat ustroju komunistycznego w Rumunii, represje wymierzone w opozycję, a także ostatnie, wybiórczo pojawiające się rewelacje pochodzące z akt śledztwa lub akt tajnych współpracowników, do których dostęp ma niewielu, przekształciły Securitate oraz jej archiwa w głównego dostarczyciela niekwestionowanych prawd. Oto główny zamysł przedstawienia Gianiny Cărbunariu – zbadanie samej idei prawdy w świecie opartym na duplikowaniu, rozmaitych rozdwojeniach i kamuflowaniu samych siebie.
Dramaturg i reżyserka przejawiająca niezwykłe zainteresowanie praktykami dokumentarystycznymi dotyczącymi współczesnych tabu społecznych (wyreżyserowała przedstawienia traktujące o konfliktach etnicznych rumuńsko-węgierskich w latach ’90, "sprzedaży” Niemców z Rumunii do RFN w latach ’80, o planowanych pracach wydobywczych z użyciem cyjanków w górach Siedmiogrodu, które od kilku lat wzbudzają kontrowersje), Gianina Cărbunariu napisała X mm z Y km inspirując się publicznie dostępnym dokumentem – stenogramem z jednej z teczek, należącej do znanego pisarza i dysydenta, który wyemigrował w 1985 r. Dokument opublikowano wcześniej w szanowanym wydawnictwie. Jest to świadectwo rzeczywistej konfrontacji słownej; tekst stenogramu jest powtarzany wielokrotnie, aż do chwili, w której wybór między byciem bohaterem, współpracownikiem lub politrukiem staje się osobistym wyborem każdego widza.
Gianina Cărbunariu
Rocznik 1977; reżyserka i dramatopisarka, której popularność dawno już przekroczyła granice Rumunii. Studiowała literaturę rumuńską i reżyserię na Narodowym Uniwersytecie Sztuk Performatywnych w Bukareszcie. Przebywała na stypendiach dramatopisarskich w Wiesbaden, Londynie, Walencji. Od czasu, gdy za tekst Nierealność z Natychmiastowego Dzikiego Wschodu zdobyła w 2000 r. pierwszą nagrodę w organizowanym przez rumuńskie Ministerstwo Kultury międzynarodowym konkursie dramatopisarskim, jej kariera zaczęła rozwijać się w błyskawicznym tempie. Jej kolejne sztuki Kebab, DJ Pirat, All Those Guys Look Like Our Parents, Honey, Stop the Tempo, mady-baby.edu były tłumaczone, publikowane i wystawiane w Niemczech, Francji, Irlandii, Polsce, Anglii i Włoszech; prezentowano je także na wielu europejskich festiwalach (m.in. w Wiesbaden, Bratysławie, Toruniu, Moskwie, Paryżu). Bez wątpienia wpływ na międzynarodową karierę Cărbunariu ma bezkompromisowość jej teatru, który zdaniem Iuli Popovici "jest teatrem niekomfortowym, atakującym brakiem jakiegokolwiek tabu". Nie będąc teatrem z tezą, jest teatrem politycznym, gdyż dotyczy współczesnego polis i jego obywateli. Ten teatr nie zamyka się na spojrzenie z zewnątrz i nie zmienia w sceniczną egzotykę, a mimo to jako temat nadrzędny podnosi Rumunię? Jako wyraz sprzeciwu dla obowiązującego w Rumunii systemu zarządzania kulturą Gianina Cărbunariu nie podejmuje współpracy z rumuńskimi teatrami państwowymi. Podczas ostatniej edycji Wrocławskiego Festiwalu "Dialog" zaprezentowano jej sztukę 20/20, opartą na stosunkach rumuńsko-węgierskich.
