- 9 February 2018
- Etichete Pădurea spânzuraților Bujor T. Rîpeanu Marian Țuțui Dominique Nasta Adrian Silvan-Ionescu
Het Roemeens Cultureel Instituut Brussel, het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel en de Université Libre de Bruxelles (ULB) organiseren op 9 februari a.s. in BOZAR de vertoning van de speelfilm Pădurea spânzuraților [Het woud der gehangenen], regie: Liviu Ciulei (1964), de film die in Cannes voor het eerst een onderscheiding voor Roemenië in de wacht heeft gesleept (1965). Kunsthistoricus Adrian Silvan-Ionescu, filmhistoricus en -criticus Bujor T. Rîpeanu, filmhistoricus Marian Țuțui en filmhistoricus Dominique Nasta zullen van gedachten wisselen in het kader van een ronde tafel met de titel „De film Het woud der gehangenen, regie.: Liviu Ciulei, referentiepunt voor de Roemeense filmografie in de context van het Europese modernisme“, die voorafgaat aan de vertoning.
De lezingen Het woud der gehangenen – weerspiegeling van de Grote Oorlog, gehouden door Adrian Silvan-Ionescu, Roemenen uit Transsylvanië in het Oostenrijks-Hongaarse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog, gehouden door Bujor T. Rîpeanu, en Het eerste grote Roemeense succes in Cannes, gehouden door Marian Țuțui, zullen gepaard gaan met de vertoning van beelden uit de tijd van de film en van degenen die Liviu Ciulei hebben geïnspireerd om deze over te brengen op het witte doek. De discussie zal ook de presentatie omvatten van het boek Pădurea spânzuraţilor, weerspiegeling van de Grote Oorlog: 50 jaar na de première, 100 na het onderwerp. Dominique Nasta zal in het kader van de discussies het woord nemen als deskundige en zal het gesprek en de vraag-en-antwoordsessie leiden.
Deze evenementen vinden plaats als onderdeel van het kaderprogramma “1918 European Dreams of Modernity. 100 years on“ – de grootste internationale multidisciplinaire manifestatie georganiseerd door BOZAR in partnerschap met de Midden- en Oost-Europese landen in het jaar van het Eeuwfeest. Het project komt tot stand met ondersteuning van het Nationaal Centrum voor de Roemeense Cinematografie (CNC), van het Nationale Filmarchief van Roemenië (ANF) en van het Instituut voor Kunstgeschiedenis „G. Oprescu“ van de Roemeense Academie (IIA).
„Pădurea spânzuraților neemt een eervolle plaats in naast andere films uit dezelfde familie, zoals Nothing New on the Western Front (1930, regie: Lewis Milestone), Westfront 1918 (1930, regie: Georg Wilhelm Pabst), Wings (1927, regie: William Wellman), La Grande Illusion (1937, regie: Jean Renoir) en Paths of Glory (1957, regie: Stanley Kubrick)“, verklaarde Adrian-Silvan Ionescu voor ICR Brussel.
„Hoewel Ion Popescu-Gopo al in 1957 in Cannes de Gouden Palm voor korte film had ontvangen voor zijn tekenfilm Scurtă istorie [Korte geschiedenis], heeft de Roemeense filmkunst halverwege de jaren zestig volledige internationale erkenning gekregen, in een periode van liberalisering na het vertrek van de Sovjetstrijdkrachten uit Roemenië in 1958.). Een dergelijke liberalisering bereikte zijn hoogtepunt in 1968, toen Nicolae Ceauşescu de inval in Tsjechoslowakije veroordeelde en geprivilegieerde betrekkingen met het Westen begon aan te gaan. In tegenstelling tot andere communistische landen verkondigdeCeauşescu in1968 op de schrijversconferentie dat kunstenaars het recht hadden om een «verscheidenheid van stijlen» te hebben, wat er in feite op neerkwam dat er werd afgestapt van het «socialistisch realisme» als enige geaccepteerde kunstzinnige benadering. De volledige bevestiging van de Roemeense film kwam echter in 1965 dankzij Liviu Ciulei, die met Pădurea spânzuraților [Het woud der gehangenen] in Cannes de prijs voor de beste regie binnensleepte, door de gelijknamige roman uit 1922 van Liviu Rebreanu voor het grote doek te bewerken “,voerde Marian Țuțui aan tegenover ICR Brussel.
Adrian-Silvan Ionescu is directeur van het Instituut voor Kunstgeschiedenis „G. Oprescu“ van de Roemeense Academie, directeur van de tijdschriften Revue d’Histoire de l’Art Roumaineen Cercetări de Istoria Artei [Kunsthistorisch onderzoek] en hoofddocent aan de Nationale Kunstuniversiteit in Boekarest, waar hij geschiedenis van de fotografie en de film doceert. Zijn specialisatie, een terrein waarop hij wetenschappelijk onderzoek heeft verricht: pioniers van de Roemeense fotografie en in de hele wereld, beeldende kunst en stedelijke beschaving in de negentiende eeuw. Hij heeft vijftien boeken gepubliceerd en vijf boekwerken samengesteld. De meest recente titels zijn Regina Maria și America (Koningin Maria en Amerika, 2009), Silvan portretistul (Silvan, de portrettist, 2011) en Războiul cel mare. Fotografia pe frontul românesc, 1916-1919 (De grote oorlog. Fotografie aan het Roemeense front, 2014), een album dat is in het Roemeens, Engels en Frans uitgebracht door de uitgeverij van het Roemeens Cultureel Instituut in Boekarest. Toegekende onderscheidingen: Ridder van de Orde Culturele Verdienste (2004), The Order of Saint Lazarus of Jerusalem in de graad van Commander with Star (2013), de Koning Mihai-medaille voor Loyaliteit (2010) en de Orde van de Kroon van Roemenië in de graad van ridder (2015), toegekend door het Koninklijk Huis van Roemenië. Hij is Doctor Honoris Causavan de Academie voor Muziek, Theater en Beeldende Kunsten in Chișinău (2016).
Bujor T. Rîpeanu is historicus, filmcriticus en archivaris bij de Roemeense Cinematheek, waar hij sinds 1963 documentaires heeft vervaardigd, films heeft gecatalogiseerd en geïdentificeerd en de functie van algemeen-directeur heeft bekleed in de periode 1999-2001; hij is lid van de Documentatiecommissie van de FIAF; hij schrijft sinds 1957 recensies en artikelen in vakbladen, maar ook in andere tijdschriften en kranten; hij is onderzoeker op het gebied van de filmgeschiedenis aan het Instituut voor Kunstgeschiedenis van de Roemeense Academie. Hij schrijft boeken en werkt mee aan de totstandkoming van collectieve werken gewijd aan de wereldfilmkunst, waarvan de meest recente titels zijn: Les Européens dans le cinéma américain. Emigration et exil (2004); Lumea filmului (De wereld van de film, 2005); Journeys of Desire (2006); Dictionnaire mondial du cinéma(Larousse, 2011); boeken gewijd aan de geschiedenis van de Roemeense cinematografie: Producția cinematografică din România (Filmproductie in Roemenië, vier delen, 1970-1974, 2008); Filmat în România (Gefilmd in Roemenië, drie delen, 2004, 2005, 2017); 1234 Roemeense cineasten (1997) Cinematografiștii 2345 (De filmmakers, 2013); is lid van de jury bij FIPRESCI (Oberhausen, Montecatini Terme, Parijs, Leipzig, Cottbus, Annecy en Cannes) en is aangesloten bij FIPRESCI, DOMITOR, AFRHC en UCIN.
Marian Țuțui is een vooraanstaande researcher op gebied van de geschiedenis van de vroege filmkunst in Roemenië en de Balkan. Hij was onderzoeker bij het Nationale Filmarchief van Roemenië (1993-2014), en tussen 1996 en 2014 was hij de curator ervan. Sinds 2008 is hij docent aan de Universiteit Hyperion in Boekarest, en sinds 2014 is hij onderzoeker bij het Instituut voor Kunstgeschiedenis „George Oprescu“ van de Roemeense Academie. Hij is de auteur van drie boeken over film die zijn verschenen bij uitgeverij Noi Media Print: Fraţii Manakia şi imaginea Balcanilor (De gebroeders Manakia en het beeld van de Balkan, 2005), O scurtă istorie a filmului românesc (Korte geschiedenis van de Roemeense film, 2005) en Orient Express. Romanian and Balkan Cinema (2008). Hij is samensteller en medesamensteller van boeken over film zowel in Roemenië als in het buitenland (USA, Groot-Brittannië, Italië en Macedonië). Hij was om beurten gastdocent, artistiek directeur van de het Filmfestival Divan (2010-2016) en jurylid van verschillende internationale festivals .
Dominique Nasta is filmhistorica, docente en vicevoorzitter van het masterprogramma „Podiumkunst, regie en cinematografische analyse “ van de ULB, auteur van talloze artikelen in vakbladen en boeken over filmkunst waarvan we Contemporary Romanian Cinema: The History of an Unexpected Miracle (Londen, Wallflower Press, 2013) noemen.
Pădurea spânzuraţilor (RO, 1964, 158ʼ, oorspronkelijke versie met Engelse ondertiteling), een van de
meesterwerken van de Roemeense cinematografie, waar velen van hebben gehoord
maar waarvan slechts weinigen de waarde kennen, is een verfilming van de
gelijknamig roman van de schrijver Liviu Rebreanu(1855-1944).De film is gemaakt door de
vermaarde regisseur Liviu Ciulei, die voor de hoofdrol, die van luitenant Apostol
Bologa, de (in die tijd) jonge acteur
Victor Rebengiuc uitkoos, de rol die diens doorbraak
betekende in de filmwereld. De overige rollen worden gespeeld door regisseur
Liviu Ciulei zelf (als Klapka), door actrice Ana Széles (als Ilona) en Ştefan
Ciubotaraşu (als Petre). De film vertelt het schrijnende verhaal van een
etnische Roemeen die, nadat hij is gerekruteerd voor het Oostenrijks-Hongaarse
leger, weigert tegen zijn volksgenoten te vechten en daarvoor ten dood wordt
veroordeeld. De Eerste
Wereldoorlog. Het is 1916 en Transsylvanië, een landsstreek met een gemengde
bevolking, waar de Roemenen de meerderheid vormen, is nog deel van het
Oostenrijks-Hongaarse Rijk. De onafhankelijke Roemeense staat verklaart
Oostenrijk-Hongarije de oorlog, een confrontatie die erop zal uitlopen dat
Transsylvanië in 1918 overgaat naar Roemenië. Het feit dat Roemenië gaat
deelnemen aan de oorlog brengt de nodige morele dilemma’s met zich mee voor Apostol
Bologa (Victor Rebengiuc), een jonge, etnisch Roemeense luitenant die sinds
enige tijd is ingelijfd in het Oostenrijks-Hongaarse leger en die is
overgeplaatst om te vechten in een regio waar mensen van zijn eigen
bevolkingsgroep de meerderheid van de bevolking vormen. De morele worstelingen
van Bologa beginnen vanaf het moment dat hij wordt benoemd tot lid van een
Krijgsraad die een Tsjechische deserteur veroordeelt, waarna hij belast wordt
met het uitvoeren van de executie, een uiterst aangrijpende ervaring.
In 1965 ontving regisseur Liviu Ciulei de prijs voor de beste regie op het Internationale Filmfestival van Cannes voor de verfilming van de gelijknamige roman van Liviu Rebreanu, terwijl Ovidiu Gologan op het Festival van Milaan de prijs kreeg voor het beste camerawerk. Dat gebeurde in een context waarin Frankrijk de oude banden met Roemenië weer leek aan te halen en een reeks coproducties aanging; het Festival van Cannes was slechts een van de plaatsen waar Roemenen zich konden onderscheiden (vooral met Istoria scurtă [Korte geschiedenis] van Ion Popescu-Gopo, die de Gouden Palm ontving voor de beste korte film, en met de prijs voor Mircea Mureșan voor Răscoala[De opstand], een verfilming uit 1965 van een andere roman van Liviu Rebreanu).
Programma:
Vrijdag, 9 februari
- 18:00 De presentatie van het boek Central European Modernism 1918-1956 door: Dr. Jonathan OWEN (Motesiczky Postdoctoral Fellow, Courtauld Institute of Art), Dr. Klara KEMP-WELCH (Lecturer in 20th Century Modernism, Courtauld Institute of Art) en Dr. Beata HOCK (Research Fellow, Leibniz Institute for the History and Culture of Eastern Europe - GWZO);
- 19:00 Rondetafelgesprek en presentatie van het boek Pădurea spânzuraţilor, weerspiegeling van de Grote Oorlog: 50 jaar na de première, 100 na het onderwerp. Presentatie met dank aan prof.dr. Dominique NASTA (ULB) en de drie Roemeense genodigden: prof. dr. Adrian Silvan-Ionescu (directeur van het Instituut voor Kunstgeschiedenis van de Roemeense Academie, hoofddocent aan de Nationale Kunstuniversiteit in Boekarest en proefschriftbegeleider), Dr. Bujor Rîpeanu(historicus en criticus), dr. Marian Țuțui (filmhistoricus en wetenschappelijk onderzoeker, lid van het Instituut "G. Oprescu" en hoofd van de afdeling Voorstellingskunsten, Theater en Film.
- 20:00 Vertoning van de film Pădurea spânzuraților regie: Liviu Ciulei
